Cách Một Nhà Trị Liệu Thương Tiếc

Jon McNaught

 Một hôm không lâu sau lần kiểm tra sinh thiết não, tôi ghé thăm Joseph trong bệnh viện, mang theo 2 chiếc sandwich lúa mạch đen kẹp thịt bò. Tôi nghĩ rằng chúng tôi sẽ thưởng thức bữa trưa cùng nhau, hết sức có thể trong những ngày mà anh ấy vẫn lúc tỉnh lúc mê.

Tôi vào phòng; Tôi thật may mắn! Joseph đã tỉnh. Háo hức, anh ấy mở chiếc bánh sandwich ra và đặt miếng dưa muối thìa là vào giữa hai miếng bánh. Anh bóc lớp trên cùng của bánh và nghiêng đầu sang một bên để nhìn cho kĩ.

"Thịt nạc hả?" Giọng của Joseph cất lên đầy hoài nghi.

Cô y tá ngồi trong góc đã phớt lờ chúng tôi từ đầu tới giờ. Cô hạ thấp một góc của tờ The Baltimore Sun để nhìn thấy Joseph với ánh nhìn miệt thị.

Joseph cất giọng, gần giống với giọng oang oang trước đây của mình. “ Tiến sĩ Weiss, lần sau nếu cô định mang thịt bò cho tôi… làm ơn, đừng mang thịt nạc.”

Tôi cười. Đây đúng là Joseph mà tôi biết. Nhưng đó sẽ là câu nói mạch lạc cuối cùng tôi được nghe từ anh ấy. Hai tháng sau tôi sẽ dự đám tang của anh.

Tôi mở ngăn kéo tủ tài liệu của mình và truy xuất một số tập hồ sơ: những bệnh nhân đã chết trong khi tôi điều trị cho họ suốt 20 năm tôi hành nghề bác sĩ tâm thần độc lập. Tôi đang thu thập chất liệu để viết về cảm giác của các nhà trị liệu khi một bệnh nhân qua đời. Tôi thực hiện một vài quan sát.

Đầu tiên, tôi thấy rằng các hồ sơ vẫn nằm trong ngăn tủ tài liệu “đang hoạt động” của tôi. Tôi đã không chuyển chúng đến ngăn “ngưng hoạt động” - ngăn lớn hơn và chật chội hơn nhiều - ngôi nhà mà chúng nên thuộc về.

Thứ hai, tôi nhận thấy rằng tôi đã phát triển một nghi thức tưởng nhớ tự động. Bất cứ khi nào những ngón tay tôi chạm vào một trong các bìa hồ sơ của một bệnh nhân đã chết, tôi dừng lại và nhắm mắt trong giây phút ngắn ngủi nhất. Tôi tỏ lòng kính trọng thầm lặng đối với những người đã khuất.

Có gì đó ở đây. Phải chăng tôi đang cầu xin sự tha thứ vì đã phạm sai lầm? Vì chưa làm đủ? Có lẽ tôi đang tránh khỏi nỗi sợ hãi của chính mình về việc một ngày nào đó sẽ bị khóa chặt và lãng quên như thế này.

Bất kể ý nghĩa nào khác có thể có trong những nghi thức nhỏ, riêng tư này, tôi tin rằng chúng chủ yếu nói lên sự cô lập của nhà trị liệu khi bệnh nhân chết, và con người cần tạo ra nghi lễ khi cái chết xảy ra. Các nhà trị liệu thường không tham gia với những người trong cuộc sống của bệnh nhân họ. Không có ai gọi cho tôi về Joseph - không có gia đình hoặc bạn bè để chia sẻ những kỷ niệm, để cười hay để khóc.

Đừng hiểu lầm tôi; Tôi không thỉnh cầu sự thông cảm. Không thể so sánh nỗi mất mát của tôi với gia đình và bạn bè của bệnh nhân. Tuy nhiên, đây là một khía cạnh nghề nghiệp của tôi hiếm khi được thảo luận: Giống như những gì diễn ra trong phiên trị liệu đều xảy ra sau những cánh cửa đóng kín, nhà trị liệu cũng đau buồn sau khi một bệnh nhân qua đời.

Những nhà trị liệu thương tiếc một mình.

Trước khi tôi biết rằng một đám tế bào ung thư đang lén lút xâm nhập vào não của Joseph, tôi nghĩ rằng anh ấy và tôi có thể sẽ tiến triển đến một mức nào đó trong các phiên trị liệu. Joseph là một người đàn ông tài năng và mưu mẹo với vô số kế hoạch cho tương lai. Dù cho hàng loạt thứ nghiêm trọng đã xảy ra trong những năm đầu điều trị của anh như công việc kinh doanh gặp khó khăn, quan hệ gia đình căng thẳng và bạn bè xa lánh, những vấn đề này là sự tập trung cấp thiết của chúng tôi. Nhưng trong vài tháng qua, một số phần về cơ bản hơn đã được ổn thoả.

Khi còn nhỏ, anh chưa bao giờ được lắng nghe. Tất nhiên, còn nhiều điều hơn thế nữa, nhưng niềm tin của anh ấy rằng cha mẹ anh thực sự không thể nghe thấy anh là rất sâu sắc. Anh ấy đã được lắng nghe trong tiến trình trị liệu. Chí ít, anh ấy đã không phải la hét mọi lúc.

Trong phiên cuối cùng tại văn phòng của tôi, Joseph vẫn đến rất muộn như mọi khi. Anh hạ mình xuống chiếc ghế tựa bọc da, chùn bước vì đau nhức xương khớp và rên lên một tiếng hiện sinh: "Oy, gottenyu— vey ist mir."Trời ơi - khốn nạn thân tôi. Anh lau trán bằng một chiếc khăn tay cũ.

Trước kia, những tràng chửi rủa bùng nổ của anh áp đảo cả tiếng vù vù nhẹ từ máy tạo tiếng ồn trắng để lọt vào đôi tai tò mò của bệnh nhân tiếp theo trong phòng chờ. Giờ điều đó đã nhường chỗ cho những giọt nước mắt dịu dàng trong các phiên như thế này. Tuy nhiên, vẫn khó để biết chính xác anh ấy sẽ xoay chuyển cuộc đời mình như thế nào. Đống đổ nát tàn dư của rất nhiều lần anh bùng nổ cảm xúc với những người thân thiết nhất đã chặn mất con đường được tha thứ, khiến anh bị tách biệt và cô đơn.

Joseph biết rằng tôi bị kích thích khi nghe anh ấy gọi tôi là "Weiss", và anh ấy hay đùa khi rời khỏi phiên trị liệu, "Tôi sẽ nói với Rosenbaum rằng Weiss và tôi đã làm rất tốt ngày hôm nay." (Bạn của anh ấy, Rosenbaum đã giới thiệu anh với “món” trị liệu này .)

Nhưng sau đó tin dữ đột nhiên đến và anh ấy nhanh chóng sa sút. Tất cả phiên trị liệu đều ngừng lại với hy vọng về một tương lai tốt đẹp hơn - chúng tôi tin rằng sẽ có lúc nào đó như vậy. Nhưng thời gian của Joseph đã hết.

Đây là một điều thầm kín mà các nhà trị liệu hiếm khi thừa nhận: Chúng ta thường phát triển tình yêu với bệnh nhân của mình.

Tôi không nói về phản chuyển di (nghĩa là khi nhà trị liệu nảy sinh tình cảm không đúng chỗ với bệnh nhân, thứ xuất phát từ các mối quan hệ trong cuộc sống của chính nhà trị liệu). Tôi đang nói về tình yêu thực sự, thứ hiện ra sau nhiều năm trở thành người mẹ “đủ tốt” của ai đó, như cách nhà phân tâm học D. W. Winnicott gọi một phụ huynh cung cấp được môi trường thích hợp cho sự phát triển bình thường của một người.

Một nhà trị liệu có thể dành hàng trăm giờ, có khi hơn một nghìn giờ để nghe về những khát vọng cao cả nhất của bệnh nhân và những huyễn tưởng đầy thù hận, hung ác nhất của bệnh nhân. Trong thời gian này, bệnh nhân có thể chịu đựng những mất mát quá lớn, những nỗi nhục nhã không thể chịu đựng, những nỗi buồn cay đắng và những thành công vĩ đại. Bạn có thể đồng hành với bệnh nhân đi qua những đau khổ từ tuổi thiếu niên đến tuổi trưởng thành. Hoặc bạn có thể gặp họ ở tuổi trung niên, vẫn bên họ khi họ già đi và cuối cùng là chết. Bạn cộng tác với họ trong một quá trình khám phá sâu thẳm.

Rất ít cuộc gặp gỡ giữa nhà trị liệu và bệnh nhân có thể trở nên chân thật một cách sâu sắc và hình thành sự thân mật. Sự gắn bó tạo ra những cảm giác sâu sắc, một loại tình yêu đặc biệt.

Tôi đã có một tình yêu của nhà trị liệu dành cho Joseph.

Tại đám tang của Joseph, tôi ngồi ở hàng ghế sau - vị trí của nhà trị liệu - tay cầm hộp khăn giấy. Tôi đến đây không phải để được nhìn thấy hay vì lợi ích của gia đình anh. Tôi được thúc đẩy đến đây bởi mong muốn được nói lời tạm biệt với bệnh nhân của mình.

Các nhân vật quen thuộc xuất hiện trong giáo đường Do Thái, tôi nhớ ra họ từ những câu chuyện đã nghe qua nhiều năm trong các phiên trị liệu của Joseph. Bây giờ tôi nhìn thấy bạn bè, kẻ thù và gia đình của anh ấy bằng xương bằng thịt. Tôi biết nhiều về đời sống tình cảm của anh ấy hơn bất cứ ai khác ở đây. Tôi cũng biết khá nhiều về những người này (tất nhiên là theo góc nhìn của Joseph) nhiều hơn những gì họ muốn tôi biết. Đó là một lý do khác khiến tôi ngồi lại ở hàng sau cùng: Tôi không muốn gây khó chịu cho họ.

Đám tang kết thúc. Mọi người tụ tập lại để an ủi nhau. Tôi lặng lẽ rời khỏi tòa nhà tối tăm và bước ra dưới ánh nắng chói chang. Chẳng bao lâu nữa họ sẽ tập hợp lại và ăn những món mà tôi cũng thích - bánh vòng, kem phô mai, trứng luộc và cá hun khói. Trong một khoảnh khắc, tôi ước mình có thể tham gia cùng họ. Họ sẽ cười rồi khóc với những câu chuyện bất tận về Joseph. Họ sẽ bắt đầu một tiến trình tang chế bình thường - lưu giữ hình ảnh của anh trong nội tâm họ, những ký ức mà họ sẽ nuôi dưỡng và tô điểm thêm - làm dịu đi cảm giác mất mát về Joseph, và họ cũng nên làm như vậy.

Tôi rời đi với những bí mật còn nguyên vẹn của anh ấy. Những hy vọng và những giấc mơ kỳ diệu của anh ấy giờ là của tôi, để ôm ấp, để tôn vinh anh ấy cho đến khi tôi mất đi trí nhớ của chính mình, hoặc khi tôi chết.

Các chi tiết đã được thay đổi để bảo vệ quyền riêng tư của bệnh nhân.

Nguồn: opinionator.blogs.nytimes.com

Tác giả: Robin Weiss, là một bác sĩ tâm thần ở Baltimore.

Lược Dịch: The Uranian